Tetrastigma voinierianum
Opis
Nasz gatunek jest jednym z ponad 100 gatunków. Do uprawy doniczkowej trafił z powodu urody swych liści.
Ich wielkość to około 25 cm. Są złożone z przeważnie pięciu listków, których kształt przypomina liście buka. Połączone są ze sobą dłoniasto podobnie jak liście kasztanowca z tą różnicą, że liście naszego gatunku połączone są ze sobą krótkimi ogonkami. Z wierzchu są ciemnozielone i błyszczące od spodu owłosione i czerwono-brązowe. Zarówno kolor spodnich liści jak i kształt całego liścia są przyczyną popularnej nazwy – kasztanowa winorośl. Dlaczego winorośl, ano dlatego, że tetrastigma jest solidnym, szybko rosnącym pnączem w czym przypomina winorośl. Podobnie jak winorośl do podpór przyczepia się długimi wąsami.
W naturze zielonkawe dość niepozorne kwiaty zebrane w grona wyrastają z pędów. W uprawie doniczkowej roślina nie zakwitnie.
Tetrastigma ma jedną specyficzną cechę. Na spodniej stronie liścia pojawiają się niewielkie okrągławe grudki lepkiej substancji. Jest to wydzielina specjalnych komórek. W skład tej wydzieliny wchodzi bardzo dużo cukrów stąd jej lepkość. Naukowcy tak na 100% nie znają ich przeznaczenia. Przypuszczają, że wydzielina ta służy jako pokarm dla mrówek, które w zamian chronią rośliny przed owadami zjadającymi liście. Nie reagujmy zatem jeśli i na naszej roślinie te lipidowe grudki się pojawią.
Występowanie
Naturalnie jest lianą w tropikalnych lasach Laosu i Wietnamu. I choć w doniczce tak wiele nie przyrośnie to w naturze 6 metrów na rok to norma.
Wysokość
Roślina nie ma ograniczonego wzrostu. Wszystko zależy od naszych możliwości i częstości używania sekatora.
Termin kwitnienia
Bez znaczenia bo roślina nie kwitnie w uprawie doniczkowej.
Kolor kwiatu
Żółtawo-zielony.
Stanowisko
Jak wszystkim roślinom z tropikalnych lasów trzeba zapewnić dużo światła, ale nie narażać ich na bezpośrednie słońce. Jeśli umieścimy roślinę w pobliżu wschodniego okna to poranne słońce nie zrobi roślinie krzywdy. Przy wystawie południowej i zachodniej tetrastigma powinna być za firanką. Pamiętać należy, że jest to roślina południa więc zbytnie odsuwanie jej od okna nie będzie dla niej korzystne. Przy zbyt małej ilości światła odległości między liśćmi czyli tzw. międzywęźla będą się wydłużać i roślina wyraźnie straci na urodzie.
Wymagania i pielęgnacja
W sprzyjających warunkach roczny przyrost w doniczce to około 2-3 metrów. Nie jest to zatem roślina do małych mieszkań chyba, że właściciel co wiosnę będzie przycinał pędy na wysokości 1-2 oczek od ziemi. Dla właścicieli dużych powierzchni ścian to roślina idealna jedynie muszą pamiętać, że ciężar pędów jest bardzo znaczny i podpory muszą mieć solidną konstrukcję na stałe przymocowaną do ścian. W tym przypadku trzeba pamiętać, że doniczka to niewiele ziemi, a szybkość rozrastania się korzeni jest imponująca. Jeśli zatem końcowe liście zrobią się nieco mniejsze to będzie sygnał, że roślinę trzeba przesadzić. Młodsze rośliny nawet dwa razy do roku. Nie pomoże wymiana tylko wierzchniej warstwy ziemi. Przesadzając dajemy zawsze pojemnik o 2 numery większy.
Jest to roślina lasów więc wymaga gleby o dużej zawartości próchnicy i dobrze przepuszczalnej. Mając do dyspozycji kupną ziemię dodajemy do niej drobnego żwiru, wermikulitu, drobnej kory, a w najgorszym razie piasku. Piasek jest ciężki i stosunkowo najmniej rozluźnia podłoże. Im większa donica tym trudniej nam będzie przesadzić roślinę ponownie, zatem piasek dodajemy w ostateczności. Na dno donicy obowiązkowy drenaż.
Nawożenie: trzeba wybrać nawozy o tzw. zrównoważonym składzie czyli takie gdzie żaden składnik nie jest w większej ilości. Dlatego nie warto używać nawozów do roślin zielonych bo tam z zasady azot występuje w zwiększonej ilości. Postarajmy się o Florowit ogólnego stosowania, Biohumus lub inne tego typu nawozy. Także co jakiś czas można dać garść suszonego obornika, wymieszać go z wierzchnią warstwą ziemi i podlać solidnie. Po daniu obornika nie nawozimy przez miesiąc. Ponieważ roślina zimą nie przechodzi okresu spoczynku trzeba pamiętać by i w tym okresie miała co jeść. Jeśli rośnie w normalnie ogrzewanym pomieszczeniu jedyną ograniczeniem jest zwiększenie rozcieńczenia nawozu, a nie ograniczenie częstotliwości nawożenia. Zatem lepiej dać normalnie co tydzień lecz tylko ¼ dawki.
W tropikalnych lasach jest ogromna wilgoć w powietrzu i roślina wówczas mniej gubi liście, zatem spryskiwanie liści jest dobrym pomysłem. Do spryskiwania trzeba używać letniej i przegotowanej wody. Zimą zraszanie wykonujemy tylko rano by do zachodu słońca roślina była sucha. Jest to ważne, bo niesprzyjające warunki oświetleniowe i mokra roślina to zaproszenie dla szarej pleśni.
Przycinanie: skracamy roślinę praktycznie o całe ubiegłoroczne przyrosty. Dokonujemy tego wiosną, kiedy światła jest już na tyle, że roślina zaczyna wypuszczać normalnej wielkości liście. Ponieważ jest to pnącze tropikalnego klimatu nie ma w genach zaznaczonego okresu spoczynku. Rośnie zatem cały czas. By maksymalnie ograniczyć brzydkie zimowe przyrosty należałoby roślinę przenieść do jasnego pomieszczenia o temperaturze około 12oC. W blokowych mieszkaniach to mało prawdopodobne więc musimy się pogodzić z wyciąganiem się rośliny. Z tego powodu pierwszy normalnie wykształcony liść będzie sygnałem do przycięcia rośliny.
Choroby i szkodniki
Jeśli zimą zaczną pojawiać się na liściach ciemne plamy to pierwszą czynnością jest wyjęcie rośliny z doniczki. Najprawdopodobniej ziemia w środku bryły jest zbyt mokra. Bardzo podobne objawy mogą wystąpić jeśli temperatura otoczenia spadnie poniżej wspomnianych 12oC.
Reakcją rośliny na brak światła jest zwiększenie ilości żółknących i opadających dolnych liści.
Gdyby ciemne plamy pojawiły się na najmłodszych liściach – co jest możliwe z uwagi na zraszanie i bark światła – będzie to oznaczało pojawienie się szarej pleśni.
W ciepłym i suchym mieszkaniu trzeba sprawdzać czy nie pojawił się przędziorek. Także wełnowce są częstym gościem na tej roślinie.
Zastosowanie
Roślina świetnie się nadaje do dekoracji dużych pomieszczeń typu sale konferencyjne, widne hole w instytucjach czy tworzenie zielonych ścian działowych.